Wielu polskich pracowników rozpoczynających pracę w Niemczech nie otrzymuje od razu pisemnej umowy. Czasem pracodawca mówi: „Na razie zacznij pracę, papierów dopełnimy później”, a czasem po prostu nie zamierza jej nigdy przygotować. Czy taka ustna umowa o pracę jest w ogóle ważna?
Odpowiedź brzmi: tak, ale z ograniczeniami.
Umowa ustna w świetle niemieckiego prawa pracy
W Niemczech umowa o pracę nie musi być zawarta na piśmie, aby była ważna.
Zgodnie z § 611a BGB (niemiecki kodeks cywilny), stosunek pracy może powstać również na podstawie umowy ustnej – o ile faktycznie doszło do rozpoczęcia pracy i ustalenia warunków.
Co to oznacza?
Jeśli pracujesz, wykonujesz polecenia pracodawcy, a on wypłaca Ci wynagrodzenie – to jesteś pracownikiem, nawet bez papierów.
Dlaczego pisemna umowa jest tak ważna?
Chociaż ustna umowa może być ważna, jej udowodnienie w razie sporu bywa trudne.
Bez dokumentu trudno określić m.in.:
- kiedy zaczął się stosunek pracy,
- ile wynosi wynagrodzenie,
- ile godzin tygodniowo miało być przepracowane,
- czy była umowa na czas określony czy nieokreślony,
- jaki jest okres wypowiedzenia.
W razie konfliktu – to pracownik musi często udowodnić warunki zatrudnienia. A bez umowy pisemnej jest to po prostu trudniejsze.
Obowiązek pisemnego potwierdzenia zatrudnienia (Nachweisgesetz)
Od 1 sierpnia 2022 r. w Niemczech obowiązuje nowa wersja tzw. Nachweisgesetz – ustawy o obowiązku informacyjnym pracodawcy.
Zgodnie z nią:
- pracodawca ma obowiązek przekazać pisemne potwierdzenie najważniejszych warunków pracy (stawka, godziny, miejsce pracy itd.) najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy,
- nie wystarczy e-mail ani PDF – dokument musi być podpisany odręcznie przez pracodawcę.
Brak takiego dokumentu to naruszenie prawa – możesz zgłosić to np. do Zollamt (urząd kontroli pracy).
Co robić, jeśli nie masz pisemnej umowy?
Zalecenia:
- Zbieraj wszelkie dowody: wiadomości SMS, e-maile, przelewy, listy obecności, zdjęcia z miejsca pracy.
- Spisuj sobie godziny pracy i zakres obowiązków.
- Poproś o pisemne potwierdzenie warunków pracy (nawet e-mailem – to już coś).
- Jeśli pracodawca odmawia – skontaktuj się z prawnikiem.
Czy bez umowy mogę dochodzić zapłaty?
Tak! Nawet jeśli nie masz pisemnej umowy, a wykonywałeś pracę – masz prawo do wynagrodzenia. Trzeba tylko udowodnić, że praca była wykonywana.
W takim przypadku warto działać szybko, zanim miną terminy zawite (np. 3 miesiące na zgłoszenie roszczeń).
Umowa ustna w Niemczech jest prawnie dopuszczalna, ale ryzykowna dla pracownika.
W razie problemów z wypłatą lub wypowiedzeniem, brak pisemnych ustaleń może skomplikować dochodzenie swoich praw.
Dlatego zawsze warto żądać potwierdzenia na piśmie – a jeśli go nie ma, dokumentować wszystko samodzielnie.
⸻
Masz pytania lub problem z umową? Skontaktuj się z nami – mówimy po polsku i chętnie pomożemy.
www.polska-kanzlei.de
