Ausschlussfristen- Terminy zawite ( terminy wykluczające) w niemieckim prawie pracy – kiedy są ważne, a kiedy nie?

Czy wiesz, że możesz stracić prawo do nadgodzin, urlopu lub zaległego wynagrodzenia, jeśli nie zgłosisz się na czas? Wielu polskich pracowników w Niemczech nie zna tzw. terminów zawitych – a to może kosztować ich dużo pieniędzy.

W tym artykule wyjaśniamy:
• Czym są terminy wykluczające,
• Kiedy są ważne,
• Kiedy są nieważne i nie trzeba ich przestrzegać.

Czym są terminy wykluczające (Verfallfristen)?

To są terminy określone w umowie o pracę lub układzie zbiorowym, w których trzeba na piśmie zgłosić swoje roszczenie do pracodawcy. Jeśli tego nie zrobisz – roszczenie przepada.

Przykład:
W styczniu 2025 zrobiłeś 10 nadgodzin. W Twojej umowie o pracę jest napisane: „Roszczenia wygasają, jeśli nie zostaną zgłoszone w ciągu 3 miesięcy.”
Jeśli nie zgłosisz się do końca kwietnia 2025 – tracisz prawo do zapłaty za te nadgodziny.

Jak działają terminy wykluczające?

Większość z nich jest dwustopniowa:
– Zgłoszenie: W ciągu np. 3 miesięcy musisz na piśmie zgłosić roszczenie pracodawcy (np. zaległe wynagrodzenie, urlop, nadgodziny).
– Pozew: Jeśli pracodawca odmówi lub nie zareaguje – masz kolejne 3 miesiące na złożenie pozwu do sądu pracy (Arbeitsgericht).

Kiedy terminy wykluczające są ważne (ważne prawnie)?

Tylko wtedy, gdy:
• Są jasno i zrozumiale sformułowane,
• Nie stawiają pracownika w gorszej sytuacji niż pracodawcę,
• Nie dotyczą roszczeń ustawowych, np. płacy minimalnej (Mindestlohn) lub ustawowego urlopu.

Kiedy terminy wykluczające są nieważne?

Taka klauzula w umowie jest nieważna, gdy:
• Nie wyłącza wynagrodzenia minimalnego. Zgodnie z wyrokiem Federalnego Sądu Pracy z 2016 roku, klauzula musi wyraźnie zawierać zapis:
„Ustawowe wynagrodzenie minimalne nie podlega terminowi wykluczającemu.”
Brak takiego zapisu = cała klauzula jest nieważna!
• Jest zbyt krótka (np. poniżej 3 miesięcy),
• Jest niejasna lub sprzeczna,
• Próbuje objąć prawnie chronione roszczenia (np. z tytułu macierzyństwa, niepełnosprawności, urlopu rodzicielskiego).

Co robić, jeśli chcesz dochodzić swoich praw?
• Nie czekaj! Jeśli uważasz, że coś ci się należy – zgłoś to na piśmie (np. e-mailem lub listem poleconym).
• Sprawdź swoją umowę – czy są tam terminy wykluczające?
• Zachowuj dowody (np. e-maile, godziny pracy, rozmowy).
• Skonsultuj się z prawnikiem – czasem wystarczy jedno pismo, by odzyskać swoje pieniądze.

Terminy wykluczające są niebezpieczne – jeśli nie zareagujesz na czas, możesz stracić swoje prawa. Ale uwaga: wiele takich klauzul jest nieprawidłowych i przez to nieważnych!

Wskazówka: Daj swoją umowę do sprawdzenia profesjonaliście. Chętnie Ci pomożemy – po polsku i po niemiecku.

Napisz do nas: sekretariat@polska-kanzlei.de